Badanie USG ciąży

Co to jest?

Zaczynając od początku, USG to skrót od słowa ultrasonografia, powszechnie używanego jako synonim badania ultrasonograficznego. Ultrasonografia jest jedną z najczęściej używanych w medycynie metod obrazowania, czyli „oglądania” wnętrza ludzkiego ciała. Aparat USG, a konkretnie głowica przykładana do np. brzucha ciężarnej, wysyła fale ultradźwiękowe. Te fale odbijają się od napotykanych struktur np. płodu i wracają do głowicy, skąd są przekazywane do komputera, przetwarzającego zebrane informacje w obraz na ekranie monitora.

Jakie głowice są używane podczas badania USG.

W położnictwie i ginekologii zasadniczo stosuje się dwa rodzaje głowic: przebrzuszną i przezpochwową.

Głowica przezbrzuszna – badanie wykonywane jest poprzez przyłożenie głowicy do brzucha – używa się do badań USG na każdym etapie ciąży oraz do badań kobiet nieciężarnych przy wypełnionym pęcherzu moczowym.

Głowica przezpochwowa – badanie wykonywane jest poprzez umieszczenie głowicy w pochwie – używa się do badań we wczesnej ciąży oraz rutynowo do oceny narządu rodnego (macica, jajniki, jajowody) u kobiet nieciężarnych. Głowica przezpochwowa w porównaniu z przezbrzuszną ma lepszą jakość obrazu ale mniejszy zasięg.

Czy badania USG w ciąży są bezpieczne?

Do chwili obecnej nie wykazano, aby wykonywanie badań USG w celu diagnostyki medycznej przy pomocy atestowanego sprzętu powodowało trwałe efekty uboczne u osób poddanych badaniu.

Czy badanie tego typu jest konieczne?

Absolutnie tak. Po co? Żeby wiedzieć czy dziecko rozwija się prawidłowo.

Kiedy należy wykonać usg w ciąży

 

1. Pomiędzy 11 a 14 tygodniem ciąży – dokonuje się wtedy pomiaru przezierności karku (z ang. nuchal translucency, NT), ocenia kość nosową, czynność serca, w tym zastawkę trójdzielną i inne parametry. Na podstawie badania USG można określić ryzyko wystąpienia aberracji chromosomalnych (np. zespół Downa) u płodu (więcej informacji – patrz rozdział: Badanie w 11-14 tygodniu).

2. Około 20-22 tygodnia ciąży – Wielkość płodu w tym czasie trwania ciąży i jakość nowoczesnych aparatów USG pozwalają zobaczyć i rozpoznać wiele nieprawidłowości w budowie płodu.

  • Wielkość płodu. Dokonuje się wtedy pomiarów różnych części ciała płodu. Ta część badania nazywana jest biometrią płodu i służy ocenie: rzeczywistej wielkości, jego masy, domniemanego czasu trwania ciąży według USG, korelacji pomiędzy wielkością poszczególnych części ciała płodu między sobą oraz czasem trwania ciąży. Należy pamiętać, że harmonijny (symetryczny) wzrost płodu jest z reguły jedną z podstawowych cech jego prawidłowego rozwoju i budowy. Najczęściej oceniane parametry:
    BPD – wymiar dwuciemieniowy główki (z ang. BiParietal Diameter)
    HC – obwód główki (z ang. Head Circumference)
    AC – obwód brzuszka (z ang. Abdominal Circumference)
    FL – długość kości udowej (z ang. Femur Length)

Ponadto używane są dodatkowe pomiary: wymiar poprzeczny móżdżku, szerokość komór bocznych mózgu, wymiary międzyoczodołowe, długość kości ramiennej, długości kości podudzia, długość kości nosowej, grubość tkanki przednosowej etc.

  • Ocena narządów wewnętrznych płodu – płuc, żołądka, wątroby, przepony, jelit, nerek, pęcherza moczowego, pępowiny
  • Ocena budowy serca płodu – jest to bardzo ważna część badania USG w ciąży. Wady serca występują z częstością około 0,6% (6/1000 dzieci), co oznacza, że są to najczęściej występujące wady u płodu. W czasie badania USG położnik ocenia jamy serca i drogi odpływu krwi przez wielkie naczynia. W ten sposób można rozpoznać około 90% dużych wad serca. W przypadku, kiedy obraz serca jest nieprawidłowy, podejrzany lub wątpliwy, serce powinien ocenić specjalista kardiolog w badaniu echo
  • Ocena czynności serca płodu – w drugiej połowie ciąży serce płodu powinno bić z częstością od 110 do 160 uderzeń na minutę (z reguły około 140u/min). Zarówno szybszy, jak i wolniejszy rytm mogą stwarzać zagrożenie dla płodu i jeśli się utrzymują, wymagają konsultacji specjalisty kardiologa. To samo dotyczy zaburzeń rytmu pracy serca płodu
  • Ocena główki płodu – ciągłość powłok czaszki (wykluczenie bezczaszkowia, przepukliny mózgowej, mózgu (wykluczenie bezmózgowia, wodogłowia), ocena twarzy (wykluczenie rozszczepu wargi i/lub podniebienia), ocena fałdu karkowego (pogrubiały u większości dzieci z zespołem Downa i u nielicznych zdrowych)
  • Ocena kręgosłupa – wykluczenie rozszczepu kręgosłupa i przepukliny
  • Ocena powłok brzusznych – wykluczenie przepukliny pępkowej, wytrzewienia
  • Ocena kończyn – uwidocznienie dłoni i stóp
  • Lokalizacja i budowa łożyska – czy nie jest przodujące, czy jest jednorodne
  • Ocena szyjki macicy – jej długości oraz ujścia wewnętrznego. Ma to duże znaczenie w ocenianiu wydolności szyjki macicy w chwili badania USG, jak również w prognozowaniu zagrożenia porodem przedwczesnym
  • Ocena płci płodu
  • Ocena płynu owodniowego – w późniejszych tygodniach jest ważnym wskaźnikiem dobrostanu płodu, w tym czasie świadczy między innymi o prawidłowej funkcji nerek płodu
  • Ocena przepływów krwi w wybranych naczyniach

3. Około 28-30 tygodnia ciąży – ocena wzrastania i dobrostanu płodu, ponadto powtórna ocena anatomii dziecka

4. Przed porodem 36 tydzień ciąży – ocena wielkości i dobrostanu płodu.